Paplašinātā meklēšana

apzibt (unter apzibêt): geblendet werden U. (unter zibt).

Avots: EH I, 127

‡ izzibt,

1) schimmernd entschwinden
(?): izziba nuo acīm; nevaru saskatīt vairs (vom Aeroplan in der Luft gesagt) N.-Peb.;

2) = izzibêt 2: kre̦kliem šūles atirušas, viens kamiess ar jau izzibis Dünsb. Trīs romant. gadīj. 117.

Avots: EH I, 497

‡ *pazibt, = pazibêt: (fig.) lai nuozaudē̦tu pē̦das, ... paziba viņam smadzenēs Upītis Pirmā nakts 475.

Avots: EH XIII, 192

zibt, prs. zìbu oder zibstu resp. (PS.) zìbstu, prt. zibu,

1) schimmern
U.: zibs liesmiņa Juris Brasa 518. zibstuošie (könnte auch zu zibstît gehören!) sniega kristali Vēr. II, 453;

2) bestrahlt, geblendet werden wie vom Blitz
L.: man spuožā saulē zib acis PS. Subst. zibums, der Schimmer U.: acu zibums Druva II, 545. Zu li. žaĩbas "Blitz", žiẽbti "Feuer anmachen; ein wenig zu sehen vermögen", žiburỹs "etwas Leuchtendes", žibsnelė (Miežinis) "liesmiņa". Nach Uhlenbeck got. Wrtb. 177 weiterhin zu ae. càf "schnell, kühn" u. a. (bei Walde Vrgl. Wrtb. I, 545); zur Bed. vgl. z. B. lat. coruscāre "schnell hin und her schwingen; flimmern". Vgl. auch die Notiz zu zaigulis.

Avots: ME IV, 718

I zibt (mit s- ?) "abnehmen, verfallen" Für. I.

Avots: ME IV, 718

apzibêt, auch apzibt PS., intr., anfangen zu flimmern: acis apzib; apzibējušas, nach PS. auch apzibušas acis (cf. apžibêt); n. Mag. IV, 2, 107 auch tr.: sniegs acis apzib, der Schnee blendet.

Avots: ME I, 137

atzibêt, intr.,

1) erglänzen:
uguns atzib;

2) auch atzibt Ahs., gleichbed. mit atzelt: pēc lietus zāle sāk atzibēt Sassm.; [atzibêt so auch in Wandsen, hier aber auch vom Wiederwachsen der Wolle u. des Haars].

Avots: ME I, 212

žeibt, žeibstu, žeibu,

1) in Ohnmacht fallen
L., St., U.; "reibt" (mit èi ² ) Golg.;

2) kränkeln, siechen
Wid.;

3) = žilbt Lis., Peb.: acis lasuot žeibst Plūd. Rakstn. I, 199;

4) zum Bewusstsein kommen
Spr.; zu Kräften kommen ("spirgt") Ekau, Grünw. (mit eĩ ). - Subst. žèibums ² Vīt., die Verwirrung. Die Bed. 4 beruht wahrscheinlich auf atžeibt; die Bed. 1 aber auf der Bed. 3. žeibt 3 nebst žibt wohl als ein Lituanismus zur Wurzel von zibt II.

Avots: ME IV, 801

zibenis U., Adiamünde, AP., Arrasch, Bauske, Bers., C., Erlaa, Golg., Heidenfeld, Kl., Lubn., Saikava, Schnehpeln, Segewold, Selg., Sessw., Siuxt, zibens, -s, (masc. g.) AP., Jürg., zibinis Rutzau n. FBR. VII, 121, Oknist, zibins (gen. zibins [Gr.-Buschh.] od. zibina [Burtn., Ruj.] od. zibiņa (Gr.-Buschh., Kaltenbrunn, Memelshof]) L., U., zibine Dunika, Demin. acc. s. zibentiņu BW. 33704,5 var., der Blitz: pē̦rkuonu un zibini Glück Hiob 37. ar zibinu Jesaias 30, 30. priekš... pē̦rkuoņa nāk.., zibins Sirach 32, 10. pē̦rkuoņi, zibeņi (Var.: zibiņi), saspārdāt vīra māti! BW. 23177, 10. nu tava subene zibiņus (Var.: zibenis) metīs 18228. zibiņus mest St., stark blitzen. zibeņus meta allaž biežāk MWM. X, 242. pē̦rkuons rūcis un zibens metis LP. VII, 464. zibins me̦tas L., es blitzt. zibins (ie)sper U., schlägt ein. stāvēja it kâ.. zibens saspe̦rts Mērn. laiki 173. kâ... zibiņa trāpīts Austr. kal. v. J. 1893, S. 27. tur tevi zibins sitīs... 9 asi iekš zemes Br. 70. zibiņi laistījās pie debesīm LP. VII, 471. zibiņi šķīlās 972. pret vakariem zibeņi šķils Stari II, I 12. zibiņi cē̦rtas Lāčpl. 31. zibiņi šķīst 46. zibins šaudās LP. II, 83. zibeņi drāžas Aus. I, 6. sāk zibeņi krustuoties LP. V1I, 497. ve̦lns aizlaidies kâ zibins I, 164. skrien kâ zibens Aus. I, 106. jaunā ziņa... kâ zibens izplātījās Krilova pas., S. 79. laidis zibiņa ātrumā LP. III, 104. zibens pavedieni Rainis Tāļas nosk. 36. bula zibens St., Wetterleuchten; bula zibins L., Mehltau. Zu zibt

Avots: ME IV, 715, 716

zibêt (li. žibė`ti "glänzen"), -u, -ẽju, blitzen, schimmern, glänzen L., U.: redzēju asmini zibam A. XX, 896. zibuošām acīm U. kuo zibšņiem zibat? Druva I, 22. Zu zibt

Avots: ME IV, 716

I žibt, Praes. žiebu Essern n. Bielenstein LSpr. I, 353 od. žību U. od. (L., St., Kalzenau n. Bielenstein l. c.) žibstu,

1) = zibt">zibt II 1 U., Nötk.; funkeln: tautu dē̦la acis žiba (Var.: dega) BW. 10033, 1 var.;

2) flimmern, (wie vom Blitz oder Sonnenstrahlen
L., St.) geblendet werden: acis žiba skatuoties Janš. Paipala 11.

Avots: ME IV, 808

I žigls Nabben, Saikava, Salis, Wessen, Wolm. u. a., flink, geschwind, behend, hurtig L., U. (unbek. in Dond., Gr. - Buschh., Kaltenbrunn, Ruj., Siuxt, Stenden): žigls kâ vējš, kâ putns, kâ zivs ūdenī, kâ saule (mēness) pie debesīm, kâ rasa pār puķēm Br. 585. žigla kâ maza irbīte Kaudz. M. 3. taisies žigli! Saikava. žiglu ruoku lauzt ziedus Aps. III, 44. ziema žigli būs pārspē̦ta II, 3. būs žigli (bald) 80 gadi Ruhtern. ar žigluo, schnell, flink, geschwind: ej tik ar žigluo mājā! Urlaa und Ogershof n. FBR. XI, 21. "četri žigli", Benennung eines Tanzes W. III, 1, S. 11. - Subst. žiglums, die Hurtigkeit, Raschheit, Behendigkeit U., Geschwindigkeit L. Wohl als ein Lituanismus (wegen des ž- für z- ) zu li. žỹgis "ein einmaliger Gang", žiglus "vikrus" (bei Miežinis) und (?) le. zaigulis (zur Bed. vgl. die Notiz zu zibt II).

Avots: ME IV, 809

zilbêt,

1) funkeln, glänzen:
jauns nazis zilb Ramdam; "bläulich schimmern" (mit ìl ) Nötk.;

2) zu erschliessen aus apzilbêt. Wahrscheinlich zu li. apžil˜bti (= apžilpti?) bei Būga Aist. Stud. 189; zur Bed, vgl, le. apzibt. Wohl zur Wurzel g̑el- (bei Walde Vrgl. Wrtb. I, 622) oder g̑hel- (bei Walde 1. c. 624) in zaļš u. a.

Avots: ME IV, 719

žir̃gts Alschw., A. - Ottenhof, AP., Bauske, C., Dunika, Frauenb., Iw., Pankelhof, PS., Renzen, Ruj., Schnehpeln, Selg., Siuxt, Trik., Wolm., (mit ìr ² ) Adl., Heidenfeld, Kalz., KatrE., Kl., Mahlup, Prl., Saikava, Selsau, frisch, munteŗ lebhaft Erlaa und Kurl. n. U., Memelshof: žirgts puisis Vēr. II, 54. žirgts sivē̦ns Frauenb. žirgts kumeļš ebenda. žirgts teļš Dunika. saimnieks izgulējies itin žirgts LP. III, 93. seja ir žirgta A. v. J. 1896, S. 220. kājas tup vēl žirgtākas Purap. Kkt. 15. žirgti suoļi Upītis St. 8. viņa gāja itin žirgti Vēr. II, 206. žirgts nuo acīm Meselau, gut sehend. satiksme ar Maz-Āziju ir tikusi žirgta Austr. - Subst. žir̃gtums, die Munterkeit, Lebhaftigkeit, Frische: radīja... jaunu dzīvību, jaunu žirgtumu A. XXI, 755. tas ne̦rviem nuolaupa visu žirgtumu A. v. J. 1896, S. 224. brūtgāns re̦dz tavu žirgtumu LP. V, 108. Vielleicht als ein Lituanismus (wegen des ž- für z-) nebst žirkls und žirns li. žirti zirkst(el)ēt" (bei Rīteris); zur Bed. vgl. die Notiz zu zibt II. Oder etwa (als ein Lituanismus) zur Wurzel von an. karskr "frisch, lebhaft" bei Walde Vrgl. Wrtb. I, 599 (wenn mit k- aus ide. g̑-)?

Avots: ME IV, 811, 812