Paplašinātā meklēšana

‡ àizduñdurêt, = àizduñduruôt.

Avots: EH I, 20

àizduñduruôt, intr., summend, brummend sich wohin begeben: dunduris aizdunduruoja eglē LP. V, 181.

Avots: ME I, 23

‡ àizjuñdît Salls, mahnend hin-, wegtreiben.

Avots: EH I, 27

‡ aîzlun̂dêt ² Dond., hin-, wegschle ichen: lapsa, pamanījusi pamanījusi medinieku, aizlundēja. meita aizlundēja puišiem garām.

Avots: EH I, 37

àizspuñdêt, tr., verspunden: vērpeli, mucu. Refl. -tiês, sich verstopfen: ūdens nuote̦ka aizspundējās Konv. ² 656.

Avots: ME I, 52

‡ apļun̂dinât ² Dunika, eine Plüssigkeit (spülend) umschütteln: a. piena stuoveri.

Avots: EH I, 100

‡ appundurējis (part. prt. act.) Segewold, klein und dickbäuchig.

Avots: EH I, 107

‡ apskundêt Siuxt, = appeļˆt: jaduod vis~labakais; ciladi var vēl a.

Avots: EH I, 114

‡ apskuñdiņš Siuxt, derTadel,die Rüge: ka[d] nebij kas pa prātam, ta[d] jau bij a[t]ka[l] a. Siuxt n. Fil. mat. 66.

Avots: EH I, 114

atgundums, der Überdruss: vēl viņš nav līdz atgundumam zemes bē̦rnu asnis lacis Izglītība 1910, S. 654. [Wohl aus dem Litauischen oder Kurischen; vgl. li. atgùsti "отвыкнуть" (Prs. atgundu) und le. gudrs].

Avots: ME I, 160

‡ atspuñdêt, aufspunden Stender Deutschlett. Wrtb.

Avots: EH I, 170

aunde̦guns (Spr., Lubb-Essern), Botrychium matricariae.

Avots: ME I, 225

balùnde ² Linden, ein Unkraut in Gärten.

Avots: EH I, 203

bluñdurêt, blunderêt, -ēju, intr.,

1) umherstreichen, sich umhertreiben;
auch bļundurêt C.], kauderwelschen, unverständlich sprechen - in einem fremdartigen Jargon, wie einer, der eine Sprache nicht beherrscht, oder wie ein Betrunkener A. XI, 82.

Avots: ME I, 318

bluñduris, jem., der kauderwelscht Serb.

Avots: ME I, 318

‡ blun̂džga Frauenb. "netīra ūdens bedrë.

Avots: EH I, 231

brĩvstuñda, die Freistunde.

Avots: ME I, 336

bundaga, eine Blume mit gelben Blüten, die auf Heuschlägen wächst Lös. Etn. III, 161; Demin. bundedziņa (dial. mit Umlaut st. bundadziņa) A. XXI, 63; [das e in bundedziņa könnte auch alt, und das a in bundaga hochlettisch für e, eingetreten sein.]

Avots: ME I, 350

‡ bùnde̦ga ² Fest., = bundaga.

Avots: EH I, 252

‡ buñdulêt Libau "puogas sist": puikas aizgāja sē̦tā b. (vgl. unten bunduls 10).

Avots: EH I, 253

bunduliņš, trollius europaeus n. Kronw.

Avots: ME I, 350

buñdulis,

1): auch Iw., Liewen-Bersen;

4): zusammengewickelte Lappen
Meiran; ein in Lappen eingewickeltes kleines Kind Lubn.; ‡

9) = bum̃bulis 9: bij man vīra bundulīt[i]s (Var.: bumbuliņš) BW. 9397, 11 var.

Avots: EH I, 253

buñdulis [Gr. -Essern, Wandsen],

1) [buñduls Neunburg], eine hölzererne Butterdose mit einem Aufschiebdeckel
Kurl.; in Livl. ciba;

2) [buñdulis C., ein rundes Lehmgefäss;] ein Gefäss für gekäste Milch, Grütze:
putras bundulis Mag. III, 1, 122. piena bundulītis BW. 29261;

3) [buñdulis Ruj., ein Klötzchen;] Flott -, Schwimmhölzer an Netzen
Konv. ² 2573;

4) ein Bündel
Ruj. n. U.;

5) ein Futteral;
adatu bundulis, Nadelkissen;

6) dziju bundulis, ein Haufe zusammengereihter Garnknäuel
U.;

7) bunduls, ein Lamm od. eine Kuh, die sich langsam entwickelt:
tāds bunduls vien ir Podsem; [buñdulis Wenden "etwas Kleines"(bes. von lebenden Wesen); bunduls Nerft, etwas, das ebenso lang wie dick ist;

8) buñdulis C., trollius europaeus. Entlehnt aus dem Germanischen, wenn von der Bed. "Bündel"(> etwas Rundes)
auszugehen ist.]

Kļūdu labojums:
viss 3. nozīmes nodalījums jāizmet. Die ganze Abteilung 3) ist zu streichen.
4) = 3)
5) = 4)
6) = 5)
7) = 6)
8) = 7)

Avots: ME I, 350, 351

buñdulnieks, jem., der bunduļi verfertigt und verkauft.

Avots: ME I, 351

bunduls (unter buñdulis),

1): (acc. s.) sviesta bunduliņu BW. 615; ‡

9) = krija 5 (mit ùn ² ) Saussen; ‡

10) ein metallener Knopf zum Spielen (wobei ein solcher
buñduls gegen ein Brett geschlagen wird) Libau; acis kâ bunduli BW. 20312; ‡

11) sviesta bùnduls ² Meiran, = bun`dulis 8; ‡

12) = bum̃bulis 9: bij man puiša bunduliņš (Var.: bumbuliņš) BW. 9397, 3 var.

Avots: EH I, 253

bundža, Demin. buñdžiņa, auch buñdziņa, verächtlich bundžele,

1) die Dose, Büchse:
adatu, smēres, spalvu bundža; sāls bundža, Salzbüchse;

2) der Bauch (in der Kindersprache):
bē̦rna pilna bundža. bē̦rnam sāp bundžiņa Sassm. [Aus dem Litauischen? vgl˙li. bundžė Jušk. "глиняная круглая бутыль для пива"

Avots: ME I, 351

bundžaklis, ein Bündel Kleidungstücke Seew. n. U.

Avots: ME I, 351

[buñdzele Ruj., ein Gefäss.]

Avots: ME I, 351

buñdzenes, Stücke Ackerlandes, welche die Knechte benutzen U. [Aus *bundzemes? vgl˙li. bunda ostlitauisch für banda?) "полоса двороваго человѣка нна барской землѣ" Jušk.]

Avots: ME I, 351

bundziņa U., ein Döschen.

Avots: ME I, 351

‡ bundzināt, Trommel schlagen Für. I; "daudzināt" Grünwald: nevajag pašam par sevi daudz b.

Avots: EH I, 253

bundz[i]nieks: bundzinieks BW. 20931 var., bundzenieks 20931.

Avots: EH I, 253

bundz(i)nieks, der Trommel -, Paukenschläger, Trommler; debess bundznieks, der Donnerer (Pē̦rkuonis) LP. VII, 1149. meža zuosis, bundzinieces Plūd. Uz saul. tāli 62.

Avots: ME I, 351

buñdžiņš Dond., ein kleines, dickes Männchen.

Avots: ME I, 351

I bundzis: ein kleiner See (mit uñ ) Trik.

Avots: EH I, 253

I bundzis, ein See: par bundžiem nuosauc Taures purvā lieluos un mazuos e̦ze̦rus LP. VII, 1289.

Avots: ME I, 351

II bundzis, ‡

3) ein Kosename für Stiere
(mit uñ ) Frauenb. Zur Bed. 1 vgl. Būga Tiž. II, 462 f.

Avots: EH I, 253

[II bundzis,

1) buñdzis, ein rundes Lehmgefäss
Ruj.;]

2) Schmerbauch
Kand.; [vgl. buncis].

Avots: ME I, 351

‡ bundžīte Janš. Bandavā I, 58, Deminutiv zu buñdža 1.

Avots: EH I, 253

bundz(i)nieks, der Trommel -, Paukenschläger, Trommler; debess bundznieks, der Donnerer (Pē̦rkuonis) LP. VII, 1149. meža zuosis, bundzinieces Plūd. Uz saul. tāli 62.

Avots: ME I, 351

[buñdžulis Schujen, eine Blechdose.]

Avots: ME I, 351

‡ butkun̂dziņš ² Wainsel "die gelbe Seerose".

Avots: EH I, 256

čundas, das Weinen: nu ir atkal čundas vaļā Burtn.

Avots: ME I, 421

čundât, weinen Burtn.

Avots: ME I, 421

[čuderêtiês "sich drängen" N. - Peb.]

Avots: ME I, 418

‡ cundurêt Grünw., = cunduŗuôt.

Avots: EH I, 279

cunduris, cuñdurs [Wandsen, cuñdars Nigr.], ein Knüttel Gr. - Sess.

Avots: ME I, 397

‡ II cuñduris Dond., der Hintere: dabūsi pa cunduri!

Avots: EH I, 279

cunduŗuôt: oficieris, cunduruodams par tādu cūcību, ieskrien kajītē Mek. Deb. v. 1873, S. 59; cuñduruôt Mesoten "leise, für sich sprechen".

Avots: EH I, 279

cunduŗuôt, sich ärgern; schimpfen Gr. - Sess.

Avots: ME I, 397

‡ čuñduruôtiês Ozolmuiža (Kreis Mitau), zürnen.

Avots: EH I, 295

‡ dižkundzisks, vornehm: dižkundziskus jātniekus Janš. Mežv. ļ. II, 168.

Avots: EH I, 324

dunda: tas stāv vēl uz dundām - auch Wolm. n. BielU.

Avots: EH I, 342

dunda, dundĩba, die Unentschiedenheit, das Schwanken Freiziņ: lieta stāv uz dundām [auch: dandām], dundībām Allend. n. U., die Sache ist noch unentschieden.

Avots: ME I, 515, 516

‡ dundaga Nerft, = gunde̦ga 1.

Avots: EH I, 342

dundaļi und dundaļuôt "?": dundaļi tie jauni vīri; visu laiku dundaļuo pie viena graša BW. 25666 [aus Sassm. - In Sessw. bedeute dundaļuôt: bittend und aufdringlich murmeln: dundaļuo kâ nabags; in Bers.: taumeln].

Avots: ME I, 516

‡ dùndars ² Sonnaxt (neben dùndurs ² gebraucht), die Bremse.

Avots: EH I, 342

dundava, die Stelle, wo die Düngerwürze zusammenfliesst Serb. n. U.; eine Pfütze U. [Vgl. li. dundė´ti "гнить, тлѣть".

Avots: ME I, 516

‡ duñde̦ga (wo?), ein Seefisch (eine Flunderart).

Avots: EH I, 342

dundêt, -u, -ēju (li. dundė´ti "грохотать, гремѣть" tönen, dröhnen: debess dārd un gaisi dund MWM. IX, 245. baznīcas pulksteņu smagās dunduošās balsis A. XI, 569. [Zu dunêt.]

Avots: ME I, 516

dundĩbas, s. dunda.

Avots: ME I, 516

duñdinât [Wandsen],

1) bei sich murmeln, brummen:
dziesmiņu Freiziņ;

2) dröhnen, tönen, rasseln
Oppek. n. U.: tēlefōna izolātuors, kuŗš pastāvīgi dundināja Latv.

Avots: ME I, 516

dunduôt, = dundinât.

Avots: ME I, 516

dundu! Interj. zur Bezeichnung eines dumpfen Schalles: dundu, dundu, neskanēja [pūrs ve̦duot], tē̦va vaina, ne māmiņas BW. 16606, 1 var.

Avots: ME I, 516

I duñdulis, ‡

2) "paunā" Burtn.

Avots: EH I, 342

[I duñdulis Ruj., = bundulis 3; eine kleine Ackerscholle.]

Avots: ME I, 516

[II dùndulis ^2,

1) jem., der unklar durch die Nase spricht
Domopol;

2) ein Schreihals (vom Kinde)
Warkh.]

Avots: ME I, 516

III duñdulis,

[1) "ein kleines, eingewickeltes Kind"
Kosenhof];

2) dunduls, ein fest zusammengedrückter Schneeball od. ein Klumpen von zerquetschtem Brot
Freiziņ. [Vgl. bundulis und li. dundùlis "Dickbauch".]

Avots: ME I, 516

[IV dundulis Bers., der Rausch: viņam jau labs dundulis galvā. dùndulis ² Mar. "jem., der im Rausch taumelnd lallt".]

Avots: ME I, 516

[dùnduļuôt ² Mar., im Rausche taumeln und lallen.]

Avots: ME I, 516

I duñdurêt: auch A.-Schwanb., (mit un̂ ² ) Pampeln.

Avots: EH I, 342

I duñdurêt, -ēju, brummen, summen: tâ dziedāja sveši ļaudis, ka [für kâ?] dunduri dundurēja.

Kļūdu labojums:
ka [für ka6?] = kâ

Avots: ME I, 516

II duñdurêt [Ruj. u. a.], Zeit vergeuden, dem Müssiggang, der Faulheit sich ergeben Nötkensh., Bers.

Avots: ME I, 516

[III dundurêt, anspornen, antreiben Kawall n. U.]

Avots: ME I, 516

‡ dunduriņš, ein Kraut: ... kuŗu zâli pirmuo raušu. - rauj pa˙priekšu dunduriņu (Var.: dundurjāni, bulderiņu u. a.)! BW.32393 var.

Avots: EH I, 342

duñduris,

1): auch Blleden, Grob., Iw., Siuxt, Strasden, (mit ùn ² ) Warkl.; die Hornisse
(mit uñ ) Dunika; ‡

2) = duñdurs 3: būdami labā dundurī Janš. Bandava I, 287.

Avots: EH I, 342

[duñduris Ruj., Smilten, Manz. Lettus, Glück V Mos. 7, 20, L., Bl., Līn., BW. 34868, LP. II, 44, U., Bremse; vgl. dundurs und li. dundurys Miež.]

Avots: ME I, 516

duñdurjãnis,

1) ein Schimpfwort Allend. n. U.;

2) ein Kraut:
rauj pa˙priekšu dundurjāni (Var.: buldurjāni) BW. 32393, 8.

Avots: ME I, 516

‡ dundurlapas, eine Pflanze.

Avots: EH I, 342

dundurmice, ‡

2) "?": micīt, mana d. BW. 29117, 1.

Avots: EH I, 342

[dùndurmice ² Mar. "ein unruhiger, beschränkter Mensch, der mit sich spricht".]

Avots: ME I, 516

duñdurnāji, dundurāji Kav., duñduru puķe, Nelkenwurz (geum rivale) RKr. III, 70; Peņģ.; auch dundurzâle [damit identisch?]

Avots: ME I, 516

[I dùndurnīca ^2,

1) "laiks, kad dunduri sāk skraidīt un guovis bizuot" Mar.;

2) "eine sonnige Stelle":
tu jau esi luopus pašā dundurnīcā salaidis; sāks bizuot Bers.;

3) "sieviete, kas dunduruo" Kārsava.]

Avots: ME I, 516

II dundurnīca, dundurmice "?": ce̦pure, mana dundurnīca BW. 24641, 3 var.

Avots: ME I, 516

dunduruôt,

1): kaut kuo dunduruodama, gāja ... istabā Daugava 1934, S. 487; ‡

2) sich herumtreiben, tollen
Celm.

Avots: EH I, 342

dunduruôt U.: apakš sevis d., bei sich murmeln. d. kādu dzē̦rāja dziesmiņu A. XXI, 356. In A. - Schwanb. bedeute es auch: singen; weinen.

Avots: ME I, 516

duñdurs: auch Salisb., (mit ùn ² ) Kaltenbr.,

1): ka juo d. nuone̦stu (Ausruf des Entzückens, der Freude),
kai Edgaram labi bija dzīvāt Pas. V, 171 (aus Makašeni);

2): die Hummel
Grenzhof.

Avots: EH I, 342

duñdurs [PS., C., Rönnen],

1) Rinderbremse (tobanus bovinus);
stulbais dundurs, Blindfliege (chrysops caecutiens); lietus dundurs, haematopota pluvialis Ar.; dunduramuols od. dunduru a., Teufelsabbiss (scabiosa succisa). dundurs dunduruo, dūc, rūc. vai nu dundurs astē? Wozu die Eile? bija jau tâ pēc dunduru laika, es war um die Zeit, wo das Vieh nicht mehr so sehr von den Bremsen gequält wird;

2) die Wespe
Dond.;

3) der Rausch, Kater:
man vēl dundurs galvā;

4) ein dämlicher Mensch
Mag. XIII, 2, 70;

5) "?": uozuolam, dunduram, vis˙apkārt saule spiež RKr. VII, 77 (ein Rätsel; gemeint ist der Kessel).
[Daneben auch dunduris. Am ehesten zu dundêt, und vielleicht aus * dunderis, vgl. denderis, li. ešerỹs u. a. - Was bedeutet li. dundurėlis Lit. Mitt. V, 271?]

Avots: ME I, 516

dundzuotāji [?] Zehrxten "Brautgefolge; Spielleute beim Heimführen der Braut": sešu jūdžu galiņā stāv deviņi dundzuotāji.

Avots: ME I, 516

džuñdža Ahs., die Schamritze; Schimmpfwort für Frauen Naud.

Avots: ME I, 565

glunda,

1): "wer allen gefällig sein will"
Erlaa;

2): "ein fauler, spitzbübischer Mensch"
(mit ùn ² ) Erlaa.

Avots: EH I, 395

glunda "?": glundas jau viņi ir Blaum. sulainis, tas glunda Blaum.; [in Allendorf bedeute es: "gļē̦vs cilvē̦ks"].

Avots: ME I, 630

‡ glùnde ² Gr.-Buschh. n. FBR. XII, 77 "ein verstimmter, verschlossener Mensch, dem weder die Rede, noch die Arbeit vonstatten geht".

Avots: EH I, 395

glundzîtiês, würgen, Reiz zum Erbrechen haben: kuo nu glundzies kâ guovs Smilt. n. A. XIII, 252, U.

Avots: ME I, 630

‡ grùnda ² , ein Dörrbalken in der Riege Kolup, "ārdu kārts rijā labības sēršanai" Auleja: uz grundām saliek labību kaltēties. Wohl aus dem Ostli. (wo an > un); vgl. schriftli. grandà "Brückenbohle".

Avots: EH I, 411

‡ grùnde ² , ein ziemlich breiter eiserner Ring, der zwecks grösserer Hallbarkeit auf den Stiel eines Pfriems, eines Dolchmessers, eines Meissels u, drgl. aufgetrieben wird; "gre̦dze̦nveidīgs dzelzs riņķis apaļām malām", ein Spiralring (?) Auleja; grundes taidas iesarkanas. taî kaî saritinātas. - i[r] viens gals re̦dzas, i[r] uotrs. grundes ne̦sava, kab ruokas netirptu. Wohl aus dem Ostli. (wo an> un); vgl. schriftli. grandis "Ring".

Avots: EH I, 411

gruñdulaîns, [

1) uneben, knorrig
Bixten]: šķībi, greizi grundulaiņi mana tē̦va uozuoliņi BW. 30379; [

2) "geäpfelt":
gr. zirgs Zeezern].

Avots: ME I, 665

I gruñdulis: auch Salisb.; ein Fisch Salis, (mit ùn ² ) Fest.

Avots: EH I, 411

I gruñdulis, der Gründling (gobio fluviatilis); me̦lnais grundulis, Meergrundel RKr. IX, 93. Aus mnd. grundele].

Avots: ME I, 665

II grundulis ‡

5) eine Kartoffelart
(mit uñ ) Ramkau: grunduļi gareni ruobaini; viens gals re̦snāks, uotrs tievāks.

Avots: EH I, 411

II grundulis,

1) ein Erdkloss
Biel. n. U.;

2) eine Unebenheit auf dem Wege
Ober- u. Nieder-Bartau, Rutzau, [Salis];

3) grunduļi, kleine Steinchen, die beim Sieben von Bohnen od. Erbsen im Sieb übrigbleilen;

4) als Schimpfwort: sakārņi, grunduļi, šķiŗat ceļu! BW. 1513.

Avots: ME I, 665, 666

‡ gruñduls PS., = gruñdulis 1.

Avots: EH I, 411

gruñdži,

1): auch Behnen; ‡

2) = grandži ‡ 2 Bartau: upe nesa visus gruñdžus VL. aus Dunika, OB.

Avots: EH I, 411

gruñdži Nieder-Bartau, Grieben.

Avots: ME I, 666

gundags, ein Knüppel Mar.

Avots: ME I, 682

gunde̦ga,

1): gùnde̦ga AP., (mit ùn ² ) Kaltenbr., Oknist, Saikava, Sonnaxt, gunde̦ga Zvirgzdine, guñdaga Ramkau.

Avots: EH I, 420

gunde̦ga, gunsde̦ga Spr., = uguns puķe, Hahnenfuss (ranunculus) RKr. II, 76;

2) Blase, Brandblase
Lasd.; [

3) gùnde̦gas ² Kreuzb., ausgebrannte Stellen in Wald oder in Wiesen.]
Zu guns (= uguns) und degt.

Avots: ME I, 682

gundene, eine Blume, wohl = gunde̦ga: aiz tē̦va mājiņas uz zaļa maura daudz skaistu gundeņu un sviesta puķu plauka A. XV, 98. [Wenn wirklich gleichbedeutend mit gundēga, wohl daraus im Anschluss an Pflanzennamen auf -ene umgebildet; vgl. aber auch gunderes].

Avots: ME I, 682

gunderes, Gundermann, Gudelrebe, Erdepheu (glechoma hederacedum) Mag. IV, 2, 86. [Wohl eine Umbildung von d. Gundermann.]

Kļūdu labojums:
hederacedum = hederacea

Avots: ME I, 682

ģuñdêt, ‡

2) öffentlich abkündigen
St; künden (?): ziņa, kas tādu puostīšanu ģundē Moskavas nodedz. (Jelgava 1813), S. 4; tirgu ģundēt "einen Markt ausrufen" Stender Deutsch-lett. Wrtb.

Avots: EH I, 428

ģuñdêt [aus nd. günnen "gönnen?], -u, -ẽju, verwünschen, verfluchen Spiess n. U.; murren [N. -Peb.], hinter dem Rücken heruntermachen: viņš mani ģund Adsel. [Vgl. ģunnêt.]

Avots: ME I, 701

gundît: auch (mit ùn ² ) Gr.- Buschh. n. FBR. XII, 71.

Avots: EH I, 420

gundît U. (li. gùndyti), zum Bösen anreizen. [Zu li. pagunìkis "ein Junge zum Umherschicken", gunioti "verjagen"; apr. guntwei, aksl. gъnati "treiben"?]

Avots: ME I, 682

‡ ìedunduŗuôt, = ìemest 4 (?): būs laikam ... krietni iedundurnojis, kad tik trakiski brauc Janš. Bandavā I, 273.

Avots: EH I, 510

‡ ìekundinât,

1) zu etw. anregen, bewegen
Für. I; 27 "Arbeit verschaffen" Dünab. In der Bed. 2 auf d. Kunde beruhend?

Avots: EH I, 523

ìekundzêtiês, die Herrschaft gewinnen, sich als Herr einnisten: kas šeitan iekundzēties pruot JR. VII, 48.

Avots: ME II, 32

ìemundrinât, tr., aufmuntern, ermutigen: bēdīguos. Refl. - tiês, sich aufmuntern.

Avots: ME II, 47

ìespuñdêt, tr., einspunden, einsperren: zagli vajaga iespundēt.

Avots: ME II, 71

‡ izbuñdzinât Grünw., ausposaunen: viņas gods jau ir izbundzināts pa visu pagastu.

Avots: EH I, 436

izduñduruôtiês, sich satt brummen: gan dundurs izdunduruojās gar durvīm MWM. VI, 814.

Avots: ME I, 729

‡ izgrùndêt ² Kaltenbr. "(einen Stall) endgültig ausreinigen, indem man nach der Ausfuhr des Mistes die Nachbleibsel mit einer Schaufel wegschaufelt". Wohl entlehnt aus ostli. *išgrundyti = schriftli. išgrándyti "ausscheuern".

Avots: EH I, 450

izjundēt, verkünden, verkündigen: šādus brīnumus izjundē plaši un tāli Vēr. II, 337.

Avots: ME I, 745

izkluñderêt, intr., umherschwärmen (längere Zeit): diez kur šuodien visu dienu izklunkurējis Kleinb., Kand.

Avots: ME I, 753

izmundît, ausfahren, uneben machen: ceļu Lös., Bers. n. A. XIV, 2, 480.

Avots: ME I, 774

‡ izmundzît, s. ME. II, 667 unter mundzît.

Avots: EH I, 467

‡ izplundāt Für. I (unter skaluot ), ausspülen: jaunu susekli vajag i.

Avots: EH I, 473

‡ izpļuñdurêt Frauenb. "vergeuden": i. visu mantu, naudu.

Avots: EH I, 474

‡ izpļuñdzinât, = izlaîstît: nesuot i. ūdeni nuo trauka Dond. n. RKr. XVII, 47.

Avots: EH I, 474

izpļuñdzinâtiês Dond., = izpluñcîtiês.

Avots: ME I, 784

izpundêt "?": dievs... sakni izpundējis [izrēdējis, Glück: izravējis] Manz.

Avots: ME I, 786

‡ izspundêt Kalz., Lubn., hinausdrängen, -stossen; i. kuo pa durīm laukā.

Avots: EH I, 482

jaûndibināms, od. jaûndibinãjams, neu zu stiften, zu gründen: jaundibinājamas biedrības Ar.

Avots: ME II, 99

jaûndibinâts, neugegründet, neugestiftet: jaundibināts teātris Vēr. II, 877.

Avots: ME II, 99

jaûnkùndze ,* das Fräulein: es meitiņa, jaunkundzīte, ne nuo krē̦sla neceļuos BW. 10555.

Avots: ME II, 100

[I juñda Bauske, Ubbenorm "Lärm, Spektakel": bē̦rni taisa jundu.]

Avots: ME II, 119

II junda: auch Libau; Kraft, Vermögen Zögenhof: nav vairs juñdas.

Avots: EH I, 567

[II junda "Vernunft, Verstand"(?): tev nav jundas Ruhental.]

Avots: ME II, 119

‡ III juñda,* Morgen- und Abendandacht der Soldaten: rīta, vakara j.

Avots: EH I, 567

jundêt, - u, - ẽju, tr., intr., öffentilch bekannt machen L., St., U.; murren N. - Autz n. U.; verwünschen, verfluchen U. [Vgl. ģundēt.]

Avots: ME II, 119

‡ II juñdêt Zvirgzdine, verwirren, in Unordnung geraten machen: kuo tu jundi!

Avots: EH I, 567

‡ jundinât L. Av. 1855, pielik., № 44, = jundīt.

Avots: EH I, 567

[jundīt, verkünden, bekannt machen: viņš grib mums lielu prieku jundīt (aus einem alten Gesangbuch).]

Avots: ME II, 119

I jundīt,

1): tās junda rītu Rainis; ‡

2) "?": kliegt, j.. dziedāt Ezeriņš Leijerk. II, 44.

Avots: EH I, 567

‡ II juñdît C., Zögenhof, (mit ùn ² ) Sessw. "treiben, anspornen".

Avots: EH I, 567

‡ juñdzis Wolmarshof, = ‡ juņ̃ģis 2.

Avots: EH I, 567

kaklakùndzĩbas laiki, die Zeiten des Halsgerichts, der Tyrannei Kundz.

Avots: ME II, 138

klùndaris ² : kluñde̦rs Ugalen n. FBR. VII, 18.

Avots: EH I, 623

‡ klundarkãjis, = klùnduris ² : ciemiņa klundarkāji BW. 12388.

Avots: EH I, 623

‡ *kluñderêt, zu erschliessen aus izkluñderêt und saklunderêt.

Avots: EH I, 623

‡ klunderkājis BW. 14517, 7, = klùnduris ² .

Avots: EH I, 623

klundurêt, - ēju, intr., plump, lahmend gehen; sich umhertreiben: tas varēja klunderēt pa tiem kunga tīrumiem BW. 31477. [Kontaminiert aus klenderêt und klumburêt?]

Avots: ME II, 235

klùnduris ² klùndurkājis ² , [klunderkāja Wid., comm.,] ein Umhertreiber; ein Schiefbeiniger, Schwachbeiniger: tas ciemiņu klundurkājis nāca meitu lūkuoties BW. 12102; 12388. klundurkāja tautu dē̦ls, kuŗš ve̦lss tevi šeit atspēra BW. 15594.

Avots: ME II, 235

‡ kļundurkājis Erlaa "ein geistig beschränkter, ungewandter Mensch" Blaum. Latv. lit. p. 1907, S. 48.

Avots: EH I, 626

kluñdzaks: = klum̃zaks 1 (zum Schlagen) Dond.

Avots: EH I, 623

kluñdzaks [Dond.], RKr. XVII, 46, = klumzaks 2.

Avots: ME II, 235

‡ kluñdzens Pernigel "?": vista smaga kâ k.

Avots: EH I, 623

klun̂dzêt: zur Bed. vgl pieklundzêt 2.

Avots: EH I, 623

klun̂dzêt, - u, - ẽju, intr., tönen: zem le̦dus tukši, tumšduobji klundz Bārda, N. - Kmph., Smilt., Bers., Gr. - Elley. [In Ronneb. vom Geräusch, das beim Schlucken einer Flüssigkeit entsteht.]

Avots: ME II, 235

klun̂dziens, = klunciens: liekausis bij ņēmis vienu klundzienu R. Sk. II, 142, Smilt., N. - Kmph.

Avots: ME II, 235

‡ klundzinât,

1) = klùncinât ² Golg.;

2) "(kuoku) iebāzt caurumā un sist pa cauruma malām" (mit un̂ ² ) NB.

Avots: EH I, 623

[kundinât "bewegen" Lng., Für. I, antreiben (zu Schlechtem), hetzen Sessw., N.-Schwanb. Mit -nd- aus -md-? Vgl. kumdinât.]

Avots: ME II, 314

kùndze, die Herrin L. Jetzt ganz gewöhnlich zur ehrenden Bezeichnung einer verheirateten Frau. cienījamā kundze, gnädige Frau. es kâ kundze nuodzīvuoju BW. 21117. Mit vorangestellten Familiennamen männlichen Geschlechts: Kalniņa kundze, Frau Kalniņ.

Avots: ME II, 314

‡ kundze̦lē̦ni Pas. IX, 424, herrschaftliche Kinder.

Avots: EH I, 675

kundzelis (unter kùngs): ein Jungherr Janš. Atpūta № 374, S. 7.

Avots: EH I, 675

kundzene: auch ("Fräulein") Janš. Ligava I, 377 u. a.

Avots: EH I, 675

kundzene, das Fräulein Lautb., [Warkl.]: nāk daiļas kundzenes MWM. VIII, 175. [Um Bauske früher familiär in der Bed. von liẽlmãte gebraucht.]

Avots: ME II, 314

[kundzenisks Bauske, Lautb., Lennewarden, = kundzisks: pa kundzeniski dzīvuot, Herrschaften angemessen leben.]

Avots: ME II, 314

‡ kundzē̦ns, = kundziņš 1 (mit un̂ ² ) Rutzau; der noch kleine Sohn eines kùngs Pas. VIII, 24.

Avots: EH I, 675

‡ kundzešs Golg., der Herr (mehr scherzweise).

Avots: EH I, 675

‡ kùndzèšs ² "kungs" Prl. n. FBR. IX, 138; ein ehrbarer Herr (neuerdings häufig auch pejorativ von den ehemaligen Gutsherren) Pilda; "jaunskungs" Eversmuiža n. FBR. VI, 38, Warkl.; der noch kleine Sohn eines kùngs Pas. IX, 265; "?" Borchow n. FBR. XIII, 27.

Avots: EH I, 675

‡ kundzêt, stehlen Warkl.

Avots: EH I, 675

[kùndzêtiês, sich Herr nennen lassen, wie ein Herr auftreten Fest.]

Avots: ME II, 314

kùndzĩba: schon bei Getzel Psalm 145.

Avots: EH I, 675

kùndzĩba, die Herrschaft St.: e̦smu iegājis jūsu kundzības piede̦rumā XI, 570. nu ir gals tavai kundzībai B. Vēstn.

Avots: ME II, 314

kundzieši: dat. s. kundziešam BW. 20237, 1 var.

Avots: EH I, 675

kundzieši, die jungen Herren U.

Avots: ME II, 314

‡ kùndzîgs (Neologismus?), sich herrenmässig betragend Adsel: viņš mums ir par kundzīgu palicis: ne˙maz vairs nav runājams un viņu mēlē vien nu ir iekuodies Ciema spīg. 270.

Avots: EH I, 675

‡ kundzinât, jem. respektvoll kungs resp. kundze nennen: tevi (zu einer Frau gesagt) kundzinam vairāk nekā viņu Janš. Ligava II, 371. nekundzināts un nedaudzināls 391.

Avots: EH I, 675

kùndziņš,

3): boletus rufus Schlampen; "bē̦rzlapju pasuga" Lubn.; "lēpju lapas zieds" Salis; baltie kundziņi AP., eine Moosart;
‡

5) mušu k. Linden in Kurl., ein gewisser Käfer, der Fliegen fängt;
‡

6) eine dickere Stelle
(mit un̂ ² ) Dunika: dzijā k. pie kundziņa.

Avots: EH I, 675

kùndziņš, Demin. von kungs,

1) Herrchen, Fant:
re; kāds tas kundziņš;

2) der liebe Herr:
iet pie kundziņa, zum Abendmahl gehen St.;

3) rauher Röhrenpilz (boletus scaber)
Birsm., [PS.]; kundziņi, eine Pflanzenart Etn. IV, 21;

4) kundziņš "ein Klümpchen von mehreren, frischen, gekochten, an einander haftenden Erbsen"
Grünhof [in dieser Bed. zu kuñgulis?].

Avots: ME II, 314

kùndzisks, einem Herrn angemessen, herrisch, streng: kundziska izturēšanās A. XVI, 943; kundzisks bargums A. XV, 186. zaldāts pavēl kundziski JK. V, 52. pa kundziski (Var.: vāciski) šūdināju BW. 7042.

Avots: ME II, 314

kùndziskums,* herrisches Wesen, Auftreten: viņš juta aiz sevis saltu kundziskumu Stari I, 45.

Avots: ME II, 314

‡ kundzīšs Pas. X, 43 (aus Asūne), = kùndziņš 1.

Avots: EH I, 675

ļaũndarĩba, die Missetat, der Frevel: ļaundarības ruoku Vēr. I, 698.

Avots: ME II, 532

ļaũndarîgs, übeltätig, frevelhaft: ļaundarīgs cilvē̦ks.

Avots: ME II, 532

ļaũndaris, ‡

2) ein Zauberer, ein (bösartiger) Quacksalber
(mit àu ² ) Sonnaxt.

Avots: EH I, 769

ļaũndaris, der Übeltäter, Schächer, Frevler: es savam ļaundarim mūžam ļauna nedarīju; vgl. BW. 8435.

Avots: ME II, 532

ļaũndarît, -u, -ĩju, intr., Böses tun, schaden: es savai māmiņai dienu, nakti ļaundarīju BW. 1973.

Avots: ME II, 532

ļaũndieniņa, der bose Tag, das bose Verhängnis: dieniņ, mana ļauudieniņa, tu atgāji nezinuot BW. 27456. Gew. ļauna diena.

Avots: ME II, 532

ļaunduomīgs: bailes nuo šiem ļaunduomīgiem ("?") vīriem Dünsb. Od. 230.

Avots: EH I, 769

(ļaunduomīgs, argwöhnisch Für. L]

Avots: ME II, 532

liẽlkùndze ,* die Edelfrau, die Herrin, Adlige.

Avots: ME II, 499

‡ liẽlkundzene Janš. Līgava I, 342, ein adliges Fräulein; Demin. lielkundzenīte ebenda 249.

Avots: EH I, 755

liẽlkùndzē̦ns, ein vornehmer Junker: es duomāju, ka šis kāds lielkundzē̦ns MWM. VIII, 30.

Avots: ME II, 499

liẽlkùndzĩba ,* herzogliche, hohe Würde, Gewalt, die Adelsherrschaft: kungs ir smieklā licis lielkundzības spē̦ku un varu GL. [zināms taptu lielkundzībām Glück Epheser III, 10.]

Avots: ME II, 499, 500

liẽlkùndzîgs ,* vornehm: lielkundzīgie draugi Stari III, 152.

Avots: ME II, 500

liẽlkùndzisks ,* junkermässig, junkerhaft: lielkundziskas palaidnības Seib.

Avots: ME II, 499

‡ ļun̂de ² Dunika, Wellenbewegung, Wogen: uz e̦ze̦ra saceļas liela ļ.

Avots: EH I, 774

lun̂dêt ^2, -u, -ẽju, intr., umherschleichen wie ein Fuchs: viņš lund man apkārt kā lapsa Mlp., Dond.

Avots: ME II, 513

[ļun̂dêt ² Dunika, = ļumdêt I.]

Avots: ME II, 543

[ļun̂dinât ² Dunika, (eine Flüssigkeif) umrührend schütteln: ļ. zâles.]

Avots: ME II, 543

‡ luñdraki Serbig., Smin., Pas. XV, 388 (aus Serbig.), = lindraki: augstu nesa lundraciņas BW. 5755.

Avots: EH I, 762

luñdzaks: nach Schwers Unters. 74 aus nd. klumpsack "ein Knotenbuch" (?).

Avots: EH I, 762

[luñdzaks Dond., ein zum Schlagen zusammengebundenes Tuch oder Handtuch: ja sasien lakatu vai dvieli, kuo sist, tad iznāk lundzaks.]

Avots: ME II, 513

lundžât, -ãju, intr., hin- und herkriechen, sich umhertreiben. [Aus einem ostli. lundžioti > lândžioti?]

Avots: ME II, 513

lundzības: auch (mit ùn ² ) Līvāni.

Avots: EH I, 762

lundzĩbas Nertt, Dubena, [Wessen], lùņģības ² Buschh., Selb., Besuch bei einer Wöchnerin.

Avots: ME II, 513

‡ lùndzinieks ² "caurums pirts griestuos kvē̦piem" Sussei; ein Schiebefenster ("se̦najās dūma istabās luoga aizšaujamais nuo istabas iekšpuses tiem luogiem, kam nav bijis stiklü) Kaltenbr. Wohl aus einem ostli. *lungininkas (mit un < an).

Avots: EH I, 762

‡ ļùndzît ² , -gu (Saikava) od. -dzu (Schwanb., Sessw.), -dzīju, = ļuôdzît: ļundzi spējāk kuoku! tad. drīzāk gāzīsies PV. Refl. -tiês PV., = ļuôdzîtiês.

Avots: EH I, 774

muñdags, das Mundtuch: pa ve̦cam sēja mundagu gar muti ar linti pakaļā Dond. [Aus einem mnd. * muntdôk?]

Avots: ME II, 667

muñdiẽr(i)s, gew. Demin. muñdiẽriņš, die Montur, Uniform: kur... tu dabūji tādu zilu mundieriņu? BW. 20479. [Zunächst wohl nebst li. mundiera auf r. мундир beruhend.

Avots: ME II, 667

‡ *mundît, zu erschliessen aus izmundît.

Avots: EH I, 832

‡ *muñdrêt(iês), zu erschliessen aus pamuñdrêtiês.

Avots: EH I, 832

‡ *muñdrêt(iês), zu erschliessen aus pamuñdrêtiês.

Avots: EH I, 832

muñdrĩba, die Munterkeit, Heiterkeit, Hurtigkeit: tumšais zemes klēpis rādījās sevī iežidis visu pasaules jautrību un mundrību A. VIII, 1, 266. [ve̦se̦lais prāts un tautas mundrība De̦glavs Rīga II, 1, 396.]

Avots: ME II, 667

muñdrîgs, munter, lebhaft: mundrīgs zē̦ns Altenwoga.

Avots: ME II, 667

muñdrinât, tr., aufmuntern, erheitern, anspornen: re̦ts kas tâ mundrinās, dūšinās Stari II, 706. Refl. -tiês, sich einander ermuntern, anspornen.

Avots: ME II, 667

muñdrs: "čakls" Siuxt; Adv. mundri NB., eilig; mundri ("skaļi, jautri") runāt Kand.

Avots: EH I, 832

muñdrs (li. muñdras od. mundrùs), munter, heiter, lebhaft, fix: mundrs zē̦ns, mundra meitiņa. acis tai mundras Stari II, 287. vis˙apkārt viļņuoja mundra dzīve Vēr. II, 141. [Wohl entehnet aus dem Kur. oder Li., wo dies mundr- (s. le. muodrs) kontaminiert sein kann; weniger wahrscheinlich direkt (nach Osthoff MU. IV, 114) zu ahd. muntar "munter".]

Avots: ME II, 667

muñdrums [li. mundrùmas], das Muntere, Heitere, die Munterkeit, Heiterkeit, Hurtigkeit: viņiem trūkst bē̦rnu mundruma Konv. ² 560. viņa lielā mīlestība uz šuo lieluo darbu duos viņam spē̦ku un mundrumu A. XX, 153.

Avots: ME II, 667

mundzît, -ĩju, tr., qquälen, kneten: es viņu labi izmundzīju Lind. n. Mag. XIII, 2, 55.

Avots: ME II, 667

nestuñda, die Unglücksstunde, eine böse Stunde: nestundā es izgāju līgaviņas lūkuoties BW. 13877. ak tētiņ, tavu nestundu! MWM. VII, 478.

Avots: ME II, 734

‡ nestunde Lasd. u. a. n. FBR. IX, 160, Auleja, Linden in Kurl., Oknist, = nestuñda.

Avots: EH II, 20

‡ nùodunduôt, = nùoduñduruôt: leitis gan priecīgs ... , bet tuomē̦r nuodunduo un nuožē̦luojas: "ak skāde ..." Pas. XII, 389.

Avots: EH II, 41

nùoduñdurêt,

2): auch (mit un ) Dricēni;

3): auch (mit un ) Mērdzine.

Avots: EH II, 41

nùoduñdurêt,

1) verbummeln
Bers., Seppkull, Ruj., Neu - Bilskenshof, Serben: visu vakaru skuolē̦ni nuodundurējuši; tāpēc tie ne˙kā nemāk Nötk.;

2) = nùodunduruôt Lemburg, Serben, Sermus, Sessw., Autz, Grünh.;

2) eine Weile summen
Preekuln.]

Avots: ME II, 777

nùoduñduruôt, intr., hermurmeln: kungs nuodunduruoja apakš sevis kuo MWM X, 388. ["kur tad tuos tūkstuošus tik daudz lai sadabū"..., viņš beidzuot nuodunduruoja De̦glavs Rīga II, 1, 78.]

Avots: ME II, 777

nùoģundêt: öffentlich ahnden, bestrafen Stender Deutsch-lett. Wrtb. (unter "ahnden").

Avots: EH II, 49

nùoģundêt, nùoģuñnêt, verwünschen, verfluchen: tuo aiz muguras lādējuši un nuoģundējuši LP. I, 161. viņš lika katuoļu mācītājam kaimiņu nuogunnēt Siuxt, Mag. XIII, 2, 42.

Avots: ME II, 790

[nùojundêt, öffentlich bekannt machen; rügen L.]

Avots: ME II, 792

nùoplundurêt: eine Weile ohne Erfolg arbeiten (mit uñ ) Behnen; vergeuden Tirsen; "sabrist" Degunen: n. (mit uñ ) drēbes pa dubļiem; vgl. nùopļuñdurêt 2.

Avots: EH II, 77

[nùoplundurêt "eine Weile ohne Erfolg arbeiten, die Zeit totschlagen" Bers. (vgl. nùopļundurêt); nùoplundurêt (auch in Alswig), nùoplunderêt N.-Peb., = nùopļundurêt 1; nùopluñdurêt Salgaln, = nùopļundurèt 3.]

Avots: ME II, 832

nùopļuñdurêt,

1): auch (mit ùn ² ) Ascheraden, Lettg., Sermus;

3): auch Tirs.

Avots: EH II, 78

nùopļuñdurêt Pasaules lāpītājs 21,

[1) leichtfertig und liederlich vertrödeln
Vank., Neu-Wohlfahrt, Autz, Grünh.: dzē̦rājs nuopļundurēja visu dienu pa kruogu Siuxt, Kokn., Lennew., Ermes, Kalz., Mesoten, PS., C.;

2) leichtfertig und achtlos (Kleidet) abtragen
Salis: viņš lietū nuopļuñdurējis manu kažuoku Sessau;

3) leichtfertig vergeuden
Dickeln, verprassen MSil., Gramsden, Jürg., Vank., Sessw., Autz, Grünh., Grünwaid, Nötk., Ermes, N.-Peb., Bewershof. Refl. -tiês,

1) durch Verschwendung verarmen;

2) unnütz die Zeit verbringen:
visu dienu nuopļuñdurējāmies, bet ne˙kā nepadarījām Jürg.].

Avots: ME II, 833

nùopļuñduruôt,

3): nuopļunduruoja valdības naudu Jauns. Raksti V, 289.

Avots: EH II, 78

[nùopļuñduruôt Bauske, Alt-Bergfried,

1) für und neben nùopļundurêt 1;

2) "sein Versprechen nicht halten";

3) = nùopļundurêt 3 Grünwald u. a.]

Avots: ME II, 833

‡ nùoskundêt "neidig sein (skauģi dzīvuot)" Stender Deutsch-lett. Wrtb.

Avots: EH II, 87

‡ nùoskundîgs "neidig, neidisch" Stender Deutch-lett. Wrtb.

Avots: EH II, 87

nùospuñdêt, ‡

2) schwängern (?):
nuospundē̦ti sievišķi Latv. Av. 1850, № 12.

Avots: EH II, 90

nùospuñdêt, tr., verspünden: tas ticis kâ muca nuospundē̦ts Etn. I, 61. Ref1 -tiês, sich verspünden, sich verstopfen: vē̦de̦rs nuospundējies.

Avots: ME II, 857

nùostundêt, pünktlich sein (in der Zeit), etw. pünktlich ausrichten Spr.

Avots: ME II, 861

‡ padunduôt, eine Weile summen: skuoluotājs ... padunduo priekšā tiem (dziedātājiem) balsis Janš. Līgava I, 15.

Avots: EH II, 129

‡ pagrùndes ² Kaltenbr., Nachbleibsel von Mist auf dem Boden: ve̦duot mē̦slus nuo kūts, dažreiz nākas pagrundes pat ar lāpstu nuorakt. Aus li. pagrandos (mit ostli. un aus an) "gramšļi".

Avots: EH II, 135

pakùndzêt [Lubn.], häufiger refl. -tiês, die Oberhand gewinnen, sich bemeistern, sich aneignen Etn. IV, 162: druoši vien kāda lapsa būs pakundzējusies jūsu rubeni Vīt. tas pakundzējies cita dokumentus RA. [pakundzēties par uotru Bers.]

Avots: ME III, 51

‡ pakundzis Elger Diction. 78, = stãrasts, vagaris.

Avots: EH II, 145

‡ paļun̂dinât ² Dunika, (eine Flüssigkeit in geschlossenem Gefäss) ein wenig schütteln: pirms lietuošanas zâļu pudeli vajag p.

Avots: EH II, 153

pamuñdrêtiês, = pasteigties: ja es nebūtu pamundrējies, tad nebūtu vis nācis galā Wain.

Avots: ME III, 73

[pamundrs N.-Peb., = pamudrs: p. puika.]

Avots: ME III, 73

paraũgstuñda, die Musterstunde (in der Schule).

Avots: ME III, 88

[pãrskuñdêt,

1) bedauern, trauern um:
pārskundēja, pārskundēja un tad aizmirsa mirušuo draugu Grünh.;

2) sich beklagen, UnzufrIedenheit äussern:
tē̦vs arvienu pārskundē, kad ve̦de̦kla nedara pa prātam N.- Peb.]

Avots: ME III, 176

pãrstuñda,* die Überstunde: pārstundu (darba pēc nuoteikta laika) atcelšana Konv. ² 1141.

Avots: ME III, 179

pãrstuñdãm, Adv., eine Stunde um die andere: slimniecei jāduod ik pārstundām zâles.

Avots: ME III, 179

paskuñdêt, intr., ein wenig murren, ungehalten sein: mums alguots kaŗa spē̦ks sāk pāskundēt MWM. III, 405.

Avots: ME III, 101

pìeklundzêt,

1) "?": p. krūzi ar alu Salmn. un zelt. kal. 1893, 31;

2) sich vollsaufen:
guovis tâ pieklundzējušas, ka tām pacē̦lušies tukšumi Alt-Rahden.

Avots: ME III, 258

pìeklundzinât "klundzuot pieliet": p. krūzi ar alu Meiran, Warkl.

Avots: ME III, 258

pìekundzêt, sich aneignen Warkl.

Avots: ME III, 261

pìepļuñdzinât, begiessen, vollgiessen: traukus mazgājuot nevajaga istabu piepļundzināt Dond.

Avots: ME III, 280

pìeskundêt, eine Zeitlang, zur Genüge murren, schmollen: kuo nu tur pieskundēsi?

Avots: ME III, 291

pìespuñdêt, anfüllen, anschweilen machen: bē̦rnam piespundē̦ts vē̦de̦rs Ahs.

Avots: ME III, 295

plundāt, spülen Für. I (unter skaluot).

Avots: ME III, 357

plundurêt Wid., -ẽju, liederlich sein; sich herumtreiben. pluñdurêt(iês), bummeln; dummes Gerede führen: dzē̦rāji plundurē(jas) pa kruogu Jürg. Refl. -tiês, mit den Flügeln schlagen, hin und wieder aufflattern: plundurē̦damās skrēja pār šauta vista Tirzm.

Avots: ME III, 357

pļuñdurêt C., pļuñderêt Arrasch, U.. Nerft, bummeln, taumeln, hin- und herlaufen; im Wasser waten; pļunduŗuôt, saufen G.-Sessau. Vgl. plundurêt.

Avots: ME III, 372

pļundurĩba, unanständiges und zudringllches Betragen, besonders im Rausch Lennew., Alt-Rahden: vai! tādas pļundurības! Upīte Medn. laiki.

Avots: ME III, 373

pluñduris Karls., plunduris Wid., plundurs U., plundurs Alswig, plundars PlKur.,

1) ein Bummler, Liederlicher, Säufer:
puisi, puisi, plundurīti (Var.: plundariņ)! BW. 10569 var. dzē̦rājam, plunduram tāļu auga līgaviņa BW. 12409, 2. visi tautu plundurīši RKr. XVI, 217;

2) plundurs "niekkalbis" Wessen;

3) s. plundurs 1.

Avots: ME III, 357

I pļunduris U., Lettg., Gramsden, Gr.-Sessau, Grünw., (mit uñ) Mesoten, Bauske, Dond., Arrasch, N.-Peb., pļuñdurs PS., C., Ermes, Alt-Bergfried, pļundurs Sunzel, Fr"eiziņ, ein Bummler, Liederlicher, Säufer, Lump; jem., der sein Wort nicht hält; (Grünhof) ein ärmlicher Mensch (verächtlich). Vgl. plunduris.

Avots: ME III, 372, 373

II pļunduris U.,

1) eine Schwimmunterlage aus Schilf;

2) ein Zeichen des Netzes auf dem Wasser;
pļuñdurs N.-Peb. "makšķeres pluksts". Vgl. plundurs.

Avots: ME III, 373

III pļuñduris,

1) ein im Regen nass gewordener Pelz;

2) eine Lunge von Tieren
Sessau.

Avots: ME III, 373

pļunduŗuôt, s. pļundurêt; pļunduruôt, saufen Grünw.

Avots: ME III, 373

plundurs,

1) plundurs Salis, pluñduris Ruj., der aus Kiefernborke, Kork od. einem Gänsekiel angefertigte Schwimmer an der Angel
Sessw.;

2) eine Schwimmunterlage aus Schilf
U.;

3) ein Zeichen des Netzes auf dem Wasser
U.;

4) s. plunduris.

Avots: ME III, 357

pļundurs, s. pļunduris I und II.

Avots: ME III, 373

pļuñdzinât "izlaistīties" (ausgiessen) Dond. n. RKr. XVII, 47.

Avots: ME III, 373

prìekšstuñda, die Zeit kurz vor etwas: nāves priekšstunda Mitau. man nepatīk ne˙kādas priekšstundas..., ne iepriekš pē̦rkuoņam, nedz arī priekš svē̦tkiem MWM. IX, 449.

Avots: ME III, 398

pundaga "puķe ar dze̦ltānām puogaļām" Etn. IV, 166.

Avots: ME III, 412

pùnde̦ga ² "ein Geschwür" Nautrē̦ni, Vidsmuiža.

Avots: ME III, 412

‡ *pundele od. *pundelis, ein Wespennest (?): vai ve̦se̦lu lapseņu pundeli ... tas izspārdīs Delle Negantais nieks 206. Vgl. puñduris (unter puñdurs 3).

Avots: EH II, 325

puñdele: auch E. Birznieks-Upītis Podiņos, S. 11; "eine" ME. III, 412 zu verbessern in "ein".

Avots: EH II, 325

puñdele, eine Teerpaudel Selg. n. Ejn. IV, 167, Neuenb.

Avots: ME III, 412

pundelis JK. V, 1, 59 "ein Zwergsack."

Avots: ME III, 412

I pundelis: aus d. dial. Pundel "Bündel" n. Sehwers Unters. 97.

Avots: EH II, 325

‡ II puñdelis Grenzhof, Siuxt, ein kleiner Topf; skrien ... pēc pundeļa ("?"), kuŗā iegāzt mēnesi Pas. XI, 313.

Avots: EH II, 325

*pundêt, zu erschliessen aus izpundêt.

Avots: ME III, 412

pundīši,

1) Schrot
St. n. L.; "nicht bek." U.;

2) "raksti audumuos" Rutzau.

Avots: ME III, 412

pundra zâle, eine Art Pflanzen: plūc pa˙priekšu pundra zâles, tad plūc kādas gribē̦dams! BW. 32393, 3.

Avots: ME III, 412

‡ puñduls Siuxt, ein Topf, (seltener) irgend ein anderes rundes od. viereckiges Gefäss (gewöhnlich wenig wertvoll): iznesis pundulā palaunadzi.

Avots: EH II, 325

‡ pundurainis Strods Par. vōrdn. 142 "?".

Avots: EH II, 325

‡ pùndurājs ² Warkl.,

1) Adj., uneben, rauh:
p. uozuoleņš;

2) Subst., "eine unebene, rauhe Oberfläche".

Avots: EH II, 325

pundurĩba, kleiner Wuchs, Winzigkeit: viņš tuomē̦r apzinājās savu pundurību Ezeriņš Leijerkaste II, 140.

Avots: ME III, 413

punduris (unter puñdurs),

1): auch Preekuln n. BielU.; ‡

6) ein kleiner Hügel:
iet uz pùnduri ² artu Warkl.; ‡

7) eine kleine Wolke:
šuodien pùnduŗi 2 vien staigā Warkl.; ‡

8) Wechselbalg
Stender Deutsch-Iett. Wrtb.

Avots: EH II, 325

pundurisks Vēr. II, 1164, sehr klein, knirpsartig.

Avots: ME III, 412

pundurpūslis, verächtliche Bezeichnung für einen Menschen: ai svainīti, pundurpūsli, kam tu mani diet nevedi? BW. 24117, 2.

Avots: ME III, 413

puñdurs C., Serbigal, AP., Ruj., Iw., pùndurs ² Kl., Nerft, pùnduris ² Lis., Golg., puñduris Lautb., Kandau, Selg., Wandsen, Dunika, Lin., Nigr.,

1) ein Knirps, ein Zwerg:
tautu dē̦ls bē̦dājās, ka es maza pundurīte (Var.: ka man mazs augumiņš) BW. 21457, 8 var. pienavnieku punduriem, tiem vajaga pakāpties 12866, 1 var. puisi, puisi, pundurīti, nesauc meitu vērpelīti! 10568. maziņš deliņš kâ pundurītis LP. I, 107. vīrs paskatuoties pa luogu: mazs, mazs pundurītis lūdzuoties iekšā tikt VI, 1, 517. šīs zemes milži un punduri Ezeriņš Leijerkaste II, 140;

2) puñdurs Salis, die Staude, das Gebüsch:
krūmu pundurs;

3) punduris Gr.-Essern, Nigr., ein Wespennest;

4) punduris U., ein dicker Wanst;

5) punduris, = bunduls: apdzied savu maizes klaipu, savu piena pundurīti (Var.: sviesta bunduliņu) BW. 615, 1. Gleichen Ursprungs mit penderis I? Vgl. auch estn. pundar "kleiner, dicker Knirps". Die Bed. 2 dürfte durch pudur(i)s beeinflusst sein.

Avots: ME III, 412, 413

pundzītis Jerkul n. Etn. IV, 166, = puņģis 1.

Avots: ME III, 413

pusstuñda, pus˙stuñdas, eine halbe Stunde: sabiju tur pus˙stundas.

Avots: ME III, 434

‡ pusstunde Pas. IV, 384, = pusstuñda.

Avots: EH II, 334

‡ pusstundele, Demin. zu pusstuñda: iziet kādu pusstundeli ātrāk Janš. Prec. viesulis 18.

Avots: EH II, 334

ruñdẽlis, ruñdālis Nigr., Gr.-Essern, ein Rundell: mēteļķēķis ierīkuots muižu ērbēģuos un rundeļuos Salis. Zum vorigen.

Avots: ME III, 561

ruñdulêt Karls. "rollen, wälzen" Allendorf; "(Blumen) pflanzen" A.-Schwanb.

Avots: ME III, 561

ruñdulis Karls., runduls,

1) "?": mūsu rudzu runduliņš pa˙galam LP. VI, 67;

2) rundulis, = ruñdēlis Schwanb., Stomersee, Golg., Drobbusch;

3) rùndulis ^2, ein rundes Blumenbeet
Mar., A,-Schwanb.;

4) ruñdulis, Zusammengerolltes:
mīklas ruñdulis Allendorf.

Avots: ME III, 561

I ruñdulis,

4): auch Seyershof; ‡

5) ein runder Turm Treiden.

Avots: EH II, 384

‡ II rundulis Sauken "= gruñdulis I".

Avots: EH II, 384

ruñdziniẽks U., Mag. IV, 2, 139, ein Wachtkerl, der mit der ruñga bewaffnet ist. - Der Plur. ruñdzinieki, =_ nūjenieki, ungebetene Gäste, Bettler Ekau n. U.

Avots: ME III, 561

‡ sačunderêt Kurmene, tüchtig durchschelten.

Avots: EH XVI, 401

sadunduruôtiês "sich berauschen" Celm.

Avots: ME III, 616

saklunderêt RKr. XVII, 49 "sastaigāt".

Avots: ME III, 651

saļun̂dinât ² , durcheinander schüttein und mischen (Wasser und Medizin) Dunika.

Avots: ME II, 679

samundrinât, aufmuntern, antreiben: s. zirgu Siuxt, Salis, Dunika, Behnen, Meiran, Schwanb.

Avots: ME II, 690

sapļundzinât Dond., = sapļuncinât.

Avots: ME II, 705

‡ saruñdulêt Seyershof, glatt zusammenwickeln: s. vārpzāļu saknes un berzt ar tām traukus.

Avots: EH XVI, 444

saskùndêt ² Golg., = nùopaļât.

Avots: ME III, 735

saspruñdzelêt "mit einem kleinen Stöckchen befestigen, znsammenheften (z. B. Hosen, die knopflos geworden sind)" Roop, (mit ùn ) PS.; zusammendrehend festbinden MWM. v. J. 1896, S. 697, Smilten, Sauken, Hofzumberge, (mit uñ) Grünh.

Avots: ME III, 744

‡ saspundētiês, sich fest zusammendrängen: caur ļaužu drūzmu spiedies, kas priekšistabā bij saspundējusēs Pēt. Av. III, pielik., 5.

Avots: EH XVI, 450

skruñduļi Siuxt, Nachbleibsel von geschmolzenem Fett Wid., Kav. Vgl. grundži und grunduļi 3.

Avots: ME III, 899

‡ skrundzains (fehlerhaft für skrudzains?)" = skrudzaîns: vai (sūciens) nav s. vai kunkulains Janš. Līgava I, 228.

Avots: EH II, 513

skundêt,

1): auch (mit uñ ) Seyershof; skundam, ka neduod ēst Siuxt. visi skuñd(ē), ka grūti laiki Lems. s. uotram virsū Salis;

4): die Phrase aus Bauske ME. III, 904 dürfte wohl zu s. 1 gehören.

Avots: EH II, 515

skundêt, -u od. -ẽju (N.-Bartau, Rutzau), -ẽju,

1) skuñdêt Salisb., Karls., Salis, Ahs., skundêt Elv., Mag. IV, 2, 146, U., Neuenb., Lest., Rummenhof Kliggenhof, Doben, Behrsebeck, Popen, Erwalen, Kand., N.-Bartau, Rutzau, Laud., intr., auch refl. -tiês, murren, klagen, sich beklagen, (mit etw.) unzufrieden sein; tadeln
Wandsen (mit uñ ), Golg. (mit ùn ^2): skundēt un žē̦luoties Celm. ēdiens vinai bija par sliktu, un tā sāka skundēt MWM. X, 568. tas vienmē̦r skundējis, ka tāda manta viņam nesmēķējuot Etn. II, 88. viņi skund, ka nedabū citiem līdz, sie murren, dass sie nicht ebensoviel als die andern bekommen U. ļaudis skund par tuo, ka saimniece duod sliktu ēdienu Ahs. kad strādniekam nuove̦lk nuo algas, tad viņš par tuo skundē N.-Bartau, Rutzau. lai latvietis neskundē̦tu par savu puosta stāvuokli Plūd. Llv. II, 187. par tuo nebūtu jāskundas B. Vēstn. dzīves pabērni ... smilkstē̦dami skund pēc laimes U. b. 110, 43;

2) missgönnen
L., U., Bauske, Behnen, (mit uñ) Bl.;

3) schmollen, ztirnen
Spiess n. U.: viņš skund uz savu brāli, er ist ungehalten auf, über den Bruder U. niknās dusmās vē̦tras skund MWM. IX, 245. cilvē̦ks, kas ieruodas uz citiem skundēt, tas savu mūžu netaps pamācīts Glück Sirach 23, 21;

4) sparen
Für. I: neskundē̦dams viņ,š duod Bauske;

5) kläglich winseln:
suns skund(ē) Salis. Teilweise vielleicht aus skumdēt; in der Hauptsache aber wohl als ein Kuronismus oder Lituanismus zu li. skústi "klagen, Beschwerde führen; (bei Mикуцкiй Извѣстiя II, 380) "geizen , mit, sparen, schonen", das mit ursprünglich wohl nur präsentischem -n- zur Wurzel von le. skàust gehört.

Avots: ME III, 904, 905

skundība "Missgunst, Abgunst" St.

Avots: ME III, 905

skundîgs, mürrisch Wid.; missgünstig St.

Avots: ME III, 905

skuñdiņš: kad nav viss kārtībā, tad jau s. ("pārme̦tums") mājā Siuxt.

Avots: EH II, 515

skuñdiņš, das Tadeln Siuxt.

Avots: ME III, 905

‡ skundît, -u, -īju um Talsen "?": tuo jau vajag vienmē̦r s. (antreiben, aufmuntern?): pats jau ne˙kā nepadara!

Avots: EH II, 516

slunderis,

1) "ein Ungewandter"
Wandsen (mit uñ ); 2) "ein Vagabund" Meiran.

Avots: ME III, 942

slunderkājis "?": mūs[u] ciemiņu slunderkājis (Var.: klundurkājis) BW. 12388, 1 var.

Avots: ME III, 942

slùndurêt ² Warkl., sich ohne Arbeit umhertreiben, trödeln Fest. Aus nd. slundern "gleiten" (in Grimms Wrtb. unter schlundern "gemächlich gehen").

Avots: ME III, 942

sluñdurkãjis "wer gehend die Füsse nicht wie gehörig hebt und setzt" Bauske.

Avots: ME III, 942

slundurs, ein Faulenzer Fest.

Avots: ME III, 942

sprunda "kakla stampa" Wessen; zu sprunds.

Avots: ME III, 1024

sprundelis, ein hölzerner Knebel U.; sprund- aus sprundz- (in sprundzelis) und sprud- (in sprudulis) resp. sprūd- (in sprūds)?

Avots: ME III, 1024

sprunds: auch (mit ùn ² ) Kaltenbr.

Avots: EH II, 561

sprunds Sussei n. FBR. VII, 135, Memelshof, = sprands. Woh1 aus ostli. sprundas < sprándas.

Avots: ME III, 1024

spruñdzelêt, mit einem hölzernen Knebel zuschnüren Jürg.

Avots: ME III, 1024

sprundzelis U., sprùndze̦ls C., spruñdzulis Trik., Smilt. n. U., spruñdzuls PS., ein hölzerner Knebel ; sprundzuls PS. auch = sprūds 5. Zu sprungulis.

Avots: ME III, 1024

*sprundzene od. *sprundzenis "ein Mittel, um Wölfe fortzuscheuchen": garā auklā piesietu sprundzeni" kuo ve̦lk kamanām pakaļ B. Vēstn.; spruñdzenis "ein Holzknüppel" Smilten; "ein Leibchen (ohne Ärmel)" Bauske.

Avots: ME III, 1024

‡ sprundžu (gen. pl.; Var.: spranču, laužņu) iemauktiņi BW. 578 var., RKr. XX, 52 (aus NB.), = sprungu iemaukti(ņi)?

Avots: EH II, 561

sprundzulis, s. sprundzelis.

Avots: ME III, 1024

spunda,

2): auch (mit uñ ) Salis; ‡

4) "pie tačiem lietājams ķīlis nuo šķe̦lta mieta" (mit uñ ) Salis; ‡

5) "kantains drēbes gabaliņš, kas uzšūts vīrieša kre̦klam, kur beidzas krūtis" (mit uñ ) Salis.

Avots: EH II, 563

spunda, s. spunde.

Avots: ME III, 1029

spuñdaîns, Adjektiv zur Bezeichnung einer gewisseh Webart mit Vierecken: aude̦kli e̦suot ... spundaini, mizlaini ..., austi pēc daž˙dažādiem raudzekņiem Janš. Dzimtene ² III, 261; zu pundīši 2?

Avots: ME III, 1029

‡ spuñdât Dunika, = spuñdêt.

Avots: EH II, 563

spuñde,

1): auch (mit ùn ² ) Kaltenbr.; es pa spundi lūkuojuos BW. 19701 var.;

2): auch Bērzgale; ‡

4) (an Brettern) der Spund, der in die Nut eingreift
Orellen; ‡

5) "eine steinerne Brücke über einen Graben od. Bach"
Ramkau; ‡

6) "ein kleines einem russischen Soldaten zuerkanntes Landstück"
(mit un ) Kosenhof.

Avots: EH II, 563, 564

spuñde Wolm., Ronneb., AP., Ekau, Grünwald, spùnde ² Prl., Lös., spuñda Serbigal, Salis, spùnda ² Nerft, spuñds Līn., Iw., Dunika,

1) spunde U:, Bielenstein Holzb. 323, spunda Manz. Lettus, spunds Wid., das Spundloch, der Spund:
Sprw. acis kâ spundes (von hervorstehenden Augen) Birk. Sakāmv. 32. vai tu biji mucā audzis, vai pa spundu ēdināts? BW. 13148; ein Loch: drebei izplêst spùndi ² Gr.Buschhof;

2) spunde Bielenstein Holzb. 323, Dr., spunds Nigr., der Spundstöpsel:
braucuot dujdubenim izkrita spunds, izlija putra Nigr. Sprw.: ze̦ms, re̦sns kâ spunde Birk. Sakāmv. 32;

3) spuñdīte, ein (spundstöpselförmiger) Knappkäse
Drosth. Nebst estn. punn "Spund" aus dem Deutschen.

Avots: ME III, 1029

spundecis od. spunde̦cs "?": māsiņa puisē̦nus spunde̦cus lamāja. sēdi nu, māsiņa, spundečam sānuos! BW. 22774 1; spuñdecis "kam acis - apaļas kâ spundes, uz âru izspiestas" Nötk.; "ein dickbäuchiges Kind" Bauske.

Avots: ME III, 1029

spunde̦gs "ein Streifen Zeug von der Breite eines Fingers an der Vorderseite eines Hemdes zum Einschreiben des Namens" Latv. Saule 1927, S. 617.

Avots: ME III, 1029

‡ spundenieks Kosenhof, der Inhaber einer spunde ‡ 6; kalpi spundenieki Tdz. 52334 (aus Patkule).

Avots: EH II, 564

spundeniski, Adv., "vienkuopus": šāviens gājis tīri spurtdeniski Vīt. 37. nuo pilnas sāpju vai e̦rru krūts e̦lpu izgrūž spundeniski Fest., Stelp.

Avots: ME III, 1029

spuñdêt: s. (fest einwickeln) bē̦rnam kājiņas cieši se̦gā iekšā Seyershof; "dzīt siênā lielu vadzi" Bērzgale.

Avots: EH II, 564

spuñdêt, spùndêt ² Saikava, -ẽju, spunden U., Spr.; dzīvu spundē zārkā iekšā Vēr. II, 671. spundē tik iekšā! iss auf! Saikava. spundē tik ar bāšanu (sìenu šķūnī) ebenda. - grīdas talsāmas nuo cieti kuopā salaistiem, spundē̦tlem dēļiem Konv. ² 700. Refl. -tiês, sich (zu)spunden, -pfropfen Spr.: tik tālu spundējies, kamē̦r pa pakaļu sāk laukā nācin Etn. III, 32.

Avots: ME III, 1029

‡ špùndêt ² , -ēju Auleja,

1) spunden, in etwas stopfen (und vollstopfen):
š. sienu pūnī:

2) "spiest kuo darīt". Refl. -tiês, mit einer schweren Arbeit beschäftigt sein
Auleja; š. ap sìenu.

Avots: EH II, 655

‡ spundîgs,

1) "?": saimniece pacēla spundīgu vāku Dünsb. Od. 36.,

2) "?": ve̦cie vairs vis tik spundīgi (ungehalten?)
nee̦suot, kad šī par mani ierunājuoties P. Ērmanis Gaidītāji 44.

Avots: EH II, 564

‡ spundinât, mit Essbarem (fütternd) stopfen (?): rīta auzas sutināšu, - tad es jūsus spundināšu Tdz. 57045.

Avots: EH II, 564

‡ spuñdiņš Frauenb. "īss, mazs gabaliņš nuo mē̦ra": palika neizrakts nuo grāvja tikai tāds mazs s.

Avots: EH II, 564

spunds,

1): auch Kal., OB., Pussen; es pie spunda klausījuos BW. 19701 var.; ‡

4) spuñda spannis Frauenb., = duidubenis.

Avots: EH II, 564

spunds, s. spunde.

Avots: ME III, 1029

star̂pstuñda,* die Zwischenstunde, die Pause zwischen zwei Schulstunden; pa starpstundām jāmācās A. XXI, 18.

Avots: ME III, 1047

stāvkundziņš "?": kaut kāds izliesējis stāvkundziņš A. XXI, 134.

Avots: ME III, 1054

‡ stùnda ² Zvirgzdine, ein Atheist. Beruht auf r. штундист.

Avots: EH II, 596

stuñda Wolm. u. a., stùnde ² Prl., Lös., stunde Preili n. FBR. VIII, 13, Lubn., stunds Dunika, die Stunde: par stundes laiku Pas. IV, 176 (aus Jāsmuiža). kad dagāja divpadsmitā stunde 188 (aus Lixna). 8 stunžu (gew.: stundu) darba diena Latg. 1922, VI, 23. jai dzima dē̦ls, kurš auga pa minūtēm un pa stundēm Pas. II, 250 (aus Asūne). stundu (Var.: stundi) stāvu duomādama BW. 17888. stundiem šķinda ze̦lta pieši 21191. garu od. spuoku stunda, die Geisterstunde: garu stundā atnāks ve̦lni LP. V, 150. (nāves) stunda, die Todesstunde: līdz pat nāves stundiņai Dīcm. pas. v. I, 75. kad mana stunda nāks, wenn meine Sterbestunde kommt U. sirmā stunda, die Dämmerstunde: skuolnieki iznāca par sirmuo stundi pa ielām pastaigāt A. XVII, 482. tukšā stunda, die Zeit für ein Mittagsschläfchen: baidekļi parādījušies arī pa pusdienas laiku, tukšajās stundās Etn. IV, 86. Nebst li. stùndas und estn. tund aus mnd. stunde.

Avots: ME III, 1106, 1107

stùnde ² (unter stuñda): auch Auleja, Baltinow, Gr.-Buschh., Heidenfeld, Kaltenbr., Kalupe, Nerft, Pilda, Višķi.

Avots: EH II, 596

stundenieks (unter stundinieks),

1): auch (mit ùn ² ) Višķi;

2): der Wachposten; wer zu gewissen Stunden etwas tut
Seyershof.

Avots: EH II, 596

stundenis, die Uhr, Sanduhr (smilšu stundenis MWM. VI, 750), Schlaguhr L., U., Infl.: stunden[i]s stundas ātri skaita Vēr. II, 10. saules stundenis, die Sonnenuhr Elv., L., U., Brasche.

Avots: ME III, 1107

‡ *stundêt, zu erschliessen ans nùostundêt und uzstundêt.

Avots: EH II, 596

stùndīgi ² : auch Kaltenbr., Selb., (mit un ) Kurmene, Ekengraf, (stùn˙dîgi ² ) Oknist, Saikava.

Avots: EH II, 596

stùndīgi ² Mar., Adv., fortwährend, beständig: viņš šuodien stundīgi strādāja Mar. n. RKr. XV, 138.

Avots: ME III, 1107

stundinieks,

1): auch (mit ùn ² ) Kaltenbr., Merdzine, Pilda, Zvirgzdine, Pas. IX, 478 (aus Rozentova), XII, 42 (aus Atašiene), Tdz. 57637 (aus Preiļi), 58492 (aus Lettg.).

Avots: EH II, 596

stundiniẽks,

1) auch stundenieks Korwenhof, die Uhr Infl.;

2) stundeniẽks MWM. v. J. 1896, S. 529, die Wache, der Wachposten:
stundinieku pārlūkus izsūtu biežāk Druva III, 246. Vgl. li. stùndininkas "Sanduhr, Sonnenuhr".

Avots: ME III, 1107

stundîtiês, = stumdîtiês: ļaudis grūstījās, stundījās Zbiór XVIII, 451.

Avots: ME III, 1107

stuñds (unter stuñda): auch Pussen; lai viņš tam stundam i[r] pa˙galam Schrunden n. FBR. XIII, 106.

Avots: EH II, 596

‡ stundzinât Anekd. IV, 362, erigieren.

Avots: EH II, 596

‡ stundzît "?": šie ... visu laiku stundzī tik uz priekšu kâ cirvja kātu kaņepju piestā Anekd. IV, 167.

Avots: EH II, 596

sundaka U., sundaks Wid., sunde̦ga U., sundurs U., die Wandertasche, das Tornister (auf r. сундукъ "Koffer" beruhend); prũšu sundaka U., das Ei der Tarakanen. Figürlich vom Bauch: šis sundaku grib pildīt LP. VI, 781.

Avots: ME III, 1121

‡ sundārs "?": tē̦vs mani sauca šad un tad par sundāru. šai vārdā jūtama it kâ labvēlība, varbūt pat zināma le̦puošanās ar savu dē̦lu. tuo saku gan vairāk tikai kâ minē̦dams šā mazdzirdē̦tā vārda nuozīmi Austriņš Raksti VII, 15.

Avots: EH II, 603

*sunds oder *sunda "?": piekūst manas kājas, ruokas tādu sundu (Var.: tempi) vadājuot (gemeint ist ein Bär) BW. 25681 (aus Schlehk). Etwa abstrahiert aus einem deminutivisch aussehenden *sunduks (aus r. сундукъ, woher sundaka; zur Bed. vgl. sumka)?

Avots: ME III, 1121

tprundinât "?": viņa skrēja gar meža malu tprundinādama Vīt. 34.

Avots: ME IV, 216

trundelis Lautb. Niedr. Vidv. XVII, 17, trundels Br. 255 "?". Lautb. hat es wohl aus Br. entnommen.

Avots: ME IV, 247

tundulis,

1) ein Bündel, etwas Zusammengewlckeltes
(mit uñ ) Ruj., (mit ùn ² ) Domopol, Meiran; ein in Windein gewickelies Kind Lubn.;

2) ein ungeschickter, tölpethafter Mensch
(mit uñ) Nauksch.: vai, mana māsiņa, man tevis žē̦l, pie tāda tundula piesēdinēja BW. 21401, l. Aus tuntulis . bundulis?

Avots: ME IV, 264

unda Peterskapelle n. Bielenstein Holzb. 456, Plur. uñdas Salis, Sussikas, undes Peterskapelie n. U., uñdi (?) Salis, lange Leinen mit 100 od. mehr daran befestigten Angelhaken (Vorrichtung zum Fischen) Bielenstein Holzb. 656: migliņus izlietuo kâ ē̦mu pie undu āķiem Salis. Wohl aus liv. ūnda resp. estn. und "Angel"; vgl. dazu Thomsen Beröringer 821.

Avots: ME IV, 299

undžava Dond., ein dichter Wald, Urwald.

Avots: ME IV, 299

uzbundzuļuôt "?": apakšdaļu uzbundzuļuojuot un sasedzuot kâ varēdamas, pie kam brunči nese̦kuo miesas formām A. VII, 477.

Avots: ME IV, 319

uzdundinât, dröhnen, tönen machen (perfektiv): bungas uzdundināt KatrE.

Avots: ME IV, 326

uzgundît Jürg., = uzgumdît.

Avots: ME IV, 335

‡ uzjundît, erregen: viens vārds uzjundīja vis˙tumšākās dziņas Tēvija vom 24. Januar 1942. šīs vare̦nās (scil.: dziesmas) uzjundīja cilvē̦kā vis˙apslē̦ptākuos spē̦kus Sārts Str. 206. atrisinājums ... uzjundīja trauksmei pēdējo ne̦rvu saiklīti Druvas san 89.

Avots: EH II, 723

uzkùndzêt, beherrschen, tyrannisieren: Gusts bij ieradis citus uzkundzēt Aps. IV, 77; sich (dat.) unterwerfen: ve̦cākie dē̦li bija uzkundzē[ju]ši jaunākuo Pas. VI, 348. Refl. -tiês,

1) sich (andern) als Herrscher aufwerfen
Dr., Vīt., Zaravič: uzkundzēties tavai sievai... neļausim, jebšu tā augsta cē̦luma Janš. Bandavā I, 29. tā pār viņām uzkundzējās Mežv. ļ. II, 456. ja viņa... raudzīs mātei kur uzkundzēties 134. šī guovs ir uzkundzējusies par citām Vīt.;

2) "?": dzīve skuolā ir jau par daudz uzkundzējusēs A. XXI, 743.

Avots: ME IV, 346, 347

uzkundzîgs, herrsehsüchtig: Gustapiņš kādreiz pārgalvīgs un uzkundzīgs Aps. IV, 73.

Avots: ME IV, 347

uzmundrinât,

1) aufmuntern, (zu etw.) antreiben: vagāris uzmundrina strādniekus, lai neslinkuo Ahs. atmiņas viņu... uzmundrināja D. Goŗkijs 50. buljuons uzmundrina kuņģi Konv. ² 471;

2) aufheitern
LKVv.

Avots: ME IV, 361

uzspuñdêt, aufblähen (Blähung verursachen) LKVv.: uzspundē̦ts kâ muca LP. VII, 1256. guovij vē̦de̦rs uzspundē̦ts. le̦dus uzspundē̦ts (jeb uzspundējies) Adiamünde, das (geborstene) Eis hat sich aufgehäuft.

Avots: ME IV, 383

uzstundêt, auf Stunden verteilen Spr.

Avots: ME IV, 385

vêžbundziņa (mit dž?), die Muschelschale Kand.

Avots: ME IV, 575

vìrskùndzĩba,* die Oberherrschaft: dumpinieki pret angļu virskundzību B. Vēstn. vācu virskuudzība Konv. ² 2305.

Avots: ME IV, 613

‡ *žļun̂dinât ² , zu erschliessen aus pažļun̂dinât ² .

Avots: EH II, 820

zundurs, ein dicker kleiner Junge Ramkau.

Avots: ME IV, 750

‡ BW. 39645 und 35170, 2, umschreibende Benennung für das weibliche Schamglied (wörtlich: freies Ladchen). Wohl aus bīlādīte (vgl. BW. 35170) + brĩvs.

Avots: EH I, 243

aba,

1) eben:
aba tālab, tālab aba, tāpēc aba, eben deswegen; ap kalnu it kā dūmi kūpuļuoja, - aba tālab kalns dabūjis vārdu (zilais kalns) LP. VII, 1324. tas jau aba tas, kas samaitā mūsu krietnākuos nuoduomus. nu ab' tikai apjēdzuos, ka māmiņas man nevaid BW. 23832. [Wenn dies aba alt wäre, so könnte man das a- mit dem a- von ai. àha "gewiss, ja" vergleichen; nun ist aber z. B. tāpēc aba gleichbedeutend mit tā ba pēc z. B. bei Manzel, und aus tā-ba könnte, indem es als tā-aba aufgefasst wurde, dies aba entnommen sein].

2) bet aba [wohl aus slav. abo "etwa"]
nu kāda laba diena zem kunga pātagas dzīvuot? Purap.

3) jūs gan iesiet, es aba ne Wid. [Im letzten Satze geht aba über abar wohl auf d. aber zurück.]

Kļūdu labojums:
kūpuļuoja = kūpuļuo

Avots: ME I, 5

abāda, N.-Schwnbg.; abada (?). in Grosdohn nach Etn. IV, 17, eine aus eben geschlachtetem Schweinefleisch und Kohl bestehende Speise [s. apbē̦das].

Avots: ME I, 5

abaju > abai [auch in Grawendahl], SF. als Sammelzahlwort: [abaju vāģu "beide Wagen" N.-Schwnbg.]; abai slieču pārlūza, die Sohlen beider Schlitten gingen entzwei, abai skrituļu, die Räder beider Wagen BB. XIV, 144. - [Altes Neutrum, gleich apr. abbaien und aksl. oboje dass].

Avots: ME I, 5

abaju > abai [auch in Grawendahl], SF. als Sammelzahlwort: [abaju vāģu "beide Wagen" N.-Schwnbg.]; abai slieču pārlūza, die Sohlen beider Schlitten gingen entzwei, abai skrituļu, die Räder beider Wagen BB. XIV, 144. - [Altes Neutrum, gleich apr. abbaien und aksl. oboje dass].

Avots: ME I, 5

‡ abaža (> ostle. obaža) "Hausgerät, Habund Gut" Gr. - Buschh. Aus r. обóз "Gepäck" . le. grabažas "alter Kram"?

Avots: EH I, 1